Filosoferen met kinderen

We merken dat er de laatste tijd meer aandacht is voor filosoferen in de klas. Niet zo gek, want filosoferen draagt bij het leren creatief en kritisch te denken, het past bij de nieuwe burgerschapscompetenties en draagt bij aan het creëren van een open en tolerante houding. Echt een vak dus dat in deze tijd meer aandacht verdiend op school. Laten we eens nader bekijken waarom filosoferen zo waardevol is voor het opgroeiende kind en hoe filosofie in de klas werkt.

Waarom filosoferen met kinderen?
De afgelopen twee jaar is het duidelijker dan ooit geworden dat respectvol en goed communiceren een waardevol goed is voor een samenleving. Dat dat niet meer automatisch gaat blijkt wel uit de lopende Sire-campagne over polarisatie: ‘ Een goede discussie is een uitwisseling van gedachten. Als je met elkaar praat over verschillende standpunten wordt iedereen er wijzer van.’ Het filosoferen met kinderen leert kinderen argumenten te gebruiken en stimuleert ze beter inzicht te krijgen op het leven en op de samenleving. In filosofische gesprekken leren ze een probleem te analyseren en hun vragen en gedachten helder te formuleren. Ook leren ze verschil te maken tussen goede en slechte argumenten, leren ze drogredenen te herkennen en het verschil te maken tussen meningen en feiten. Zo leren zich te ontwikkelen tot sociale en ethische mensen; waardevolle competenties in deze snel veranderende maatschappij.

Hoe werkt filosofie in de klas?
Bij een filosofisch gesprek voeren de kinderen onder begeleiding van de leerkracht een dialoog over een filosofische vraag. Dit is een fundamentele en open vraag naar een standpunt (niet naar feiten of voorkeuren) waarop meerdere antwoorden mogelijk zijn en er geen wetenschappelijk juist antwoord bestaat. De leerkracht leidt het gesprek zonder oordeel en zonder de inhoud te bepalen. Er zijn verschillende gespreksmethoden om alle leerlingen bij het gesprek te betrekken; denk aan beeldtekenen, het werken met praatplaten, het inzetten van in te vullen stripfiguren et cetera. Je kunt filosoferen over boeken, over kunst en uiteraard over maatschappelijke thema’s of juist over dromen en abstractere onderwerpen. Heb je tips en inspiratie nodig? De website van Filosovaardig staat boordevol voorbeeldgesprekken en werkwijzen voor kinderen van alle leeftijden.

Kunnen kleuters filosoferen?
We zijn geneigd te denken dat filosoferen te moeilijk is voor jonge kinderen, maar dit is zeker niet het geval. Het jonge kind denkt nog erg vrij en wordt nog niet gehinderd door kennis. Jonge kinderen zijn juist hele goede filosofen: ze reageren spontaan en je kunt ze eigenlijk niet overvragen. Wil je meer weten over filosoferen in de klas of over filosoferen over kunst? Vraag het jouw cultuurcoach!